Fair Games No Animals

Wanneer ervaart het paard welzijn?

Er heerst nog veel onwetendheid over wat het paard van ons nodig heeft om gezond en levenslustig te kunnen zijn en de meningen hierover zijn verdeeld. Platteland, dier, natuur en milieu staan niet los van elkaar, maar werken samen. Helaas is het contact met het wezen paard en andere (huis)dieren veelal verloren gegaan. Zijn eigenheid werkt ook al niet in zijn voordeel. Het paard is geinstrumentaliseert! Extra lastig maakt het dat Nederland geen geschikt land is om paarden te houden. Te veel paarden (of te veel mensen), nattigheid en veel suikers in het gras is voor eigenaars en verzorgers een constante uitdaging. De uitdaging is extra groot als je hierbij dichtbij het paard zijn natuurlijke levensbehoeften en eigenheid wilt blijven. Ook traditie, status, geld, prestatiedrang en macht weerhouden ons ervan kritisch naar de huidige omgang met het paard te kijken. Help mee de wereld voor het paard mooier, beter, toleranter en vriendelijker te maken door je meer te verdiepen in heel het wezen paard.

Tweerichtingsverkeer

In plaats van in de belevingswereld van het paard te stappen, vragen we het paard het omgekeerde te doen. Ook ik dacht dat wat ik leuk vond om met het paard te doen, ook leuk was voor het paard. Dit komt omdat onze omgang met het paard traditioneel vooral eenrichtings-verkeer is. We hebben een doel voor ogen met het paard en passen huisvesting en trainingsmethode daarop aan. Op de vraag of het paard er ‘gelukkig’ van wordt, komt meestal een verbaasde blik.

Ik ga uit van een tweerichtingsverkeer. Je paard helpen om te leren gaan met de steeds veranderlijke mensenwereld om hem heen begint altijd bij jezelf. Communiceren met het paard op een manier die ook prettig en begrijpelijk is voor het paard, staat voor wederzijdse bereidheid tot het maken van contact en communicatie. Dat wil zeggen dat je ‘de taal van het paard leert spreken waarin hij zich gezien en gekend voelt en veiligheid en kalmte ervaart in jouw aanwezigheid. Hij ziet in jouw een navolgbaar persoon en zal zich graag bij je aansluiten.

Wil je meedenken en praten in oplossingen over ethische vraagstukken met betrekking tot onze omgang met het paard en het houden van paarden in het algemeen? Geef je dan op voor voor de Fair Games No Animals mini symposia of organiseer er zelf een die ik voor je host.

Op de foto’s zie je Sjakko, één van de vele jonge trekpaardhengsten die destijds op De Paardenplaats een resocialisatie proces doorliepen. Wij hebben hem zwaar ondervoed opgehaald. Ruim twee jaar later (zie foto linksonder) is hij gezond en vol levenslust herplaatst.

Wordt het houden van paarden niet onderschat?

We onderschatten al snel het houden en verzorgen van paarden. Ons land is geen geschikt paardenland. Toch hebben wij de meeste paarden per vierkante meter en voor veel paarden is de manier waarop ze gehuisvest worden geen pretje. Traditioneel worden paarden in het algemeen gehuisvest in stallen, of alleen in een weitje. Maar ook de natte bodem en t koeiengras (raaigras) heeft zijn weerslag op het welzijn van het paard. Waarom paarden en andere (landbouw)huisdieren zich op een bepaalde manier gedragen en wat dat gedrag zegt over hoe zij welzijn ervaren, wordt ook heel verschillend gedacht. M.n. de intrinsieke behoefte van het paard in sociaal contact met soortgenoten en de impact van de huidige geaccepteerde manier van trainen op het welzijn van het paard, wordt zwaar onderschat. Wat mag je van een paard verwachten? Moet je überhaupt wel iets van het paard verwachten die afhankelijk is van de manier waarop jij met ze omgaat?

Hou zou een omgang met het paard eruit kunnen zien ten gunste van zijn welzijn

De vraag hierbij is niet of paarden logisch kunnen redeneren of praten, maar of ze kunnen lijden. Die oplossing ligt niet voor de hand. Het vraagt ons na te denken over wat het paard van ons nodig heeft om lichamelijk, geestelijk en emotioneel in balans te kunnen zijn in de omgang met ons. In zijn afhankelijkheid van ons heeft het paard zekerheden nodig om een paardwaardig leven te hebben in onze mensenwereld. We hebben een zorgplicht. Het paard is er niet voor ons, wij zijn er voor het paard. Het paard…en alle dieren, zouden rechten moeten hebben die hen een leven waarborgt in de lijn van hun natuurlijke levensbehoeften en eigenheid.

Paarden zijn voelende, levende wezens die pijn en ongemak kunnen hebben en kunnen lijden. Zij zijn onmondig, afhankelijk van de keuzes van anderen en kunnen niet rationeel denken en niet beredeneren. Derhalve kunnen zij hun eigen grenzen niet aangeven of afdwingen en geen verantwoordelijkheid nemen voor hun gedrag. Zij handelen uit pure overlevingsdrang. Het paard heeft rechten nodig om zijn welzijn te waarborgen en zich in al zijn kracht te kunnen ontwikkelen in onze mensenwereld.

Het recht op het niet onnodig lijden
Het recht op fysieke, mentale en emotionele bewegingsvrijheid
Het recht op lichamelijke integriteit
Het recht op sociaal contact met soortgenoten op elk eigen gewenst moment

Het paard heeft deze rechten nodig om ons ertoe te bewegen vragen te stellen bij onze huidige, traditionele manier van huisvesting en training van het paard. Je zult ontdekken dat veel van deze omgangsvormen achterhaald zijn. Het paard is lijdend voorwerp. Wie wenst dit nu voor het paard waar je van houdt?

Paarden communiceren visueel. Wordt bewust van je gedrag en hoe dat op je paard overkomt.

Om daar achter te komen moeten we ons eerst verdiepen in de belevingswereld van het paard. Hoe ervaart het paard de wereld om zich heen?

Mensen dichten paarden veelal menselijke emoties toe als verklaring voor het gedrag van het paard. Echter paarden worden niet gehinderd door het vermogen tot redeneren, abstract denken en gesproken taal. Elk gedrag wat het paard vertoont wordt in gang gezet door de wens zijn individuele toestand te optimaliseren (zichzelf in veiligheid brengen) met als enig doel overleven. Ook als het een keuze is tussen twee slechte. Zo kunnen ze lichamelijke spanning van een levensbedreigend moment weer snel afleggen en hun leven hervatten. Het is dan ook een groot misverstand te denken dat wanneer een paard iets doet hij het ook persé leuk zou vinden om te doen.

Wij kunnen wel redeneren, handelen veelal vanuit hun emoties en houden spanning vast. In plaats van instinctief te reageren op wat voor ons het best zou zijn om te overleven nemen we de ‘tijd’ om onze mogelijke acties te overdenken. Wij slagen er daarom lang niet altijd in lichamelijke spanning van een levensbedreigend moment weer snel van ons af te leggen en zetten spanning vast in ons lichaam. Vergelijkbare (ernstige) effecten kunnen ontstaan bij onze ‘huispaarden’ die voortdurend worden blootgesteld aan stressvolle omstandigheden in een omgeving of situatie waar hun bewegingsruimte wordt beperkt.

Omgang, maar ook huisvesting en foeragering, liggen in de praktijk vaak veraf van de natuurlijke levensbehoeften van het paard en zijn paardeigenheid. We tomen al snel zijn overlevingsreacties in en passen slim zijn leervermogen toe. Het paard ervaart al snel en niet altijd onbedoeld druk, onveiligheid, ongemak en zelfs pijn. Helaas zaken die, gezien de aard van het paard, voor ons vaak lastig of niet aan het paard zijn af te lezen. Het paard blijft in veel situaties onbegrepen. In deze gevallen ontstaan ook bij hen acute of chronische traumatische reactie.

Wat betekend welzijn nu werkelijk voor het paard?

In het paard zijn afhankelijkheid van ons zijn wij verantwoordelijk voor het welzijn en levensgeluk van het paard. Als uiterst sociaal kuddedier dat uitgaat van samenhorigheid communiceert het paard door middel van complexe visuele communicatie technieken (subtiele signalen). Gedrag is dus informatie voor het paard en omgekeerd. We zullen ons voorafgaand aan onze ontmoeting met een paard moeten afvragen, ‘hoe gedraag ik mij en hoe komt mijn gedrag over op mijn paard’? Daar vind je niet zo gemakkelijk een antwoord op. Veel professionals claimen de wetenschap in pacht te hebben. Ik zie dat topsportruiters exact weten hoe ze een paard tot prestaties kunnen trainen en zij hebben een excellent gevoel voor gevoel en timing. Deze kennis en vaardigheden zeggen mij niets over het welzijn en levensgeluk van het paard, behalve dat ze weten hoe een paard leert en presteert. Welzijn en levensgeluk voor het paard betekent dat je uitgaat van zijn natuurlijke levensbehoeften en eigenheid. Laat je niet overdonderen door mensen die ‘presteren’ over de rug van een ander levend wezen waarvan hij afhankelijk is. Kijk kritisch naar wat je doet of wat je gevraagd wordt te doen en onderzoek of je daar een biologische onderbouwing voor vindt. Bestudeer het paardeigen gedrag. Plaats het in de context van wat je ziet, NIET in wat je denkt of voelt. Stap in de belevingswereld van het paard.

Is paardrijden nog wel van deze tijd

We gaan ervan uit dat een paard er is om te berijden. Wetenschappelijk is aangetoond dat een paardenrug daarvoor niet ‘gemaakt’ is. Het paard fysiek en mentaal gezond houden als je het paard wilt berijden, vraagt om een ‘opleiding’ van het paard om in balans een ruiter op zijn rug te kunnen dragen. Deze training, het rechtrichten (academische rijschool of de 4 Dimension Dressage) van het paard is essentieel voor het paard. Zonder professionele ‘fitnes’ training vanaf de grond zal het paard er altijd welzijnsproblemen van ondervinden. Het rechtrichten is uiterst heilzaam voor revalidatie van paarden met rugklachten, chronische of onverklaarbare kreupelheden, voor 99% als gevolgd van de omgang met ons. Maar ook voor paarden in het algemeen om ze fit en veerkrachtig te houden. Dit vraagt wel de nodige kennis en kunde van de eigenaar/verzorger. De vraag duikt steeds meer op of we het paard wel moeten willen berijden! Tot die tijd zal het paard moeten leren om de ruiter in de juiste houding te dragen (met een gedragen achterhand en correct rug gebruik). Daarbij vind ik het belangrijk dat je tijdens het ‘opleiden’ van je paard uitgaat van de natuurlijk aanwezige motivatie van je paard op een bepaald moment en daar mee aan het werk gaat. Tenslotte is het niet de wens van het paard om bereden te worden. Het is aan ons de verantwoordelijkheid om het paard te motiveren deel te nemen aan het leerproces. Zonder dwang, angst, pijn of chronische stress en het zou moeten bijdragen aan zijn fysieke, mentale en emotionele gezondheid. Misschien heb je inmiddels bedacht dat er nog zoveel mogelijkheden zijn die je samen kunt ondernemen, zoals wandelen, fietsen, spelen, ontdekken, observeren etc.. Ook deze activiteiten vragen om kennis over het wezen paard, kennis over je gedrag en het ontwikkelen van je gevoel voor gevoel en timing met als rode draad bouwen aan wederzijds vertrouwen en acceptatie.

Van oudsher komen bit, sporen en beslag voort uit het aantonen van een zekere status. Hoe mooier het beslag, hoe hoger de status van de eigenaar van het paard. Paarden werden vanuit de zit gereden want de ridders te paard hadden beide handen nodig tijdens het gevecht. Als de ‘nood aan de man’ was moest het paard in één keer doen wat er gevraagd werd. Met een pijnlijke ruk aan het bit was het paard snel om en mogelijk ruiter en paard gered. Zodra het paard de goede kant op ging liet de ruiter het bit los en was de pijn weg. Veel paarden stierven op het slagveld en jarenlange trainingen duurde te lang om aan de grote vraag aan strijdpaarden te voldoen. Het gebruik van bit en sporen tijdens de trainingen zorgde voor een snelle opleiding van het paard. Zo konden de vaak nog jonge dieren al vroeg ingezet worden op het slachtveld. Oud werden ze toch niet! Vanuit deze traditie hebben bit, sporen en beslag hun plek gevonden binnen onze huidige omgang met het paard.

Wij kunnen paarden houden voor ons plezier. er is geen enkele noodzaak om het paard ‚op te offeren’ om een mens ‚te redden’ of te plezieren. Paardensport is al helemaal geen halszaak. Welzijn en levensgeluk van het paard waar we van houden is prioriteit. Daar ligt onze eerste verantwoordelijkheid. Waarom een dier dat je liefhebt met dwangmiddelen en pijnprikkels onder controle willen houden? Een paard met bit en sporen berijden op een manier dat hij er zo min mogelijk hinder van ondervindt, vraagt om een onafhankelijke zit, kennis en kunde van de inwerking van deze hulpmiddelen én de wil er zorgzaam mee om te gaan. Deze kennis en kunde is maar voor héél weining mensen weggelegd en vraagt om jarenlange training van de ruiter en vervolgens van ruiter op paard. Daarnaast draagt fysiologisch gezien het bit op geen enkele wijze bij aan het welzijn van het paard.

Toch kan iedereen paardrijles krijgen, deze dwangmiddelen (pijnprikkels) overal kopen en te pas en te onpas toepassen. Lespaarden ondergaan lijdzaam ons eigen leerproces. Op alle niveaus zie ik dat er stevige correcties worden uitgevoerd met hulp van bit, sporen, zweep en hulpteugels. Met name op het allerhoogste niveau met dat verschil dat de timing heel goed is en het paard snel leert, ‘doe wat je gevraagd wordt en de pijn en (ernstig) ongemak gaat weg’! Veel paarden kampen met ernstig ongemak en ervaren welzijnsproblemen zonder dat veel paardenliefhebbers zich daar bewust van zijn. Of het niet willen zien! Van oudsher werden bit en sporen al ingezet als dwangmiddel en pijnprikkel om het leerproces te versnellen en om veiligheid te waarborgen voor ruiter en paard. Deze traditie is lastig te doorbreken. Veelal onwetendheid, maar zeker ook geld, aanzien en het winnen van prijzen zijn een grote drijfveer.

Omgang en leefomgeving die in de lijn liggen van het paard zijn natuurlijke levensbehoefte en eigenheid zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en vragen tijd, investeringen en geduld van de eigenaar/verzorger die hiertoe bereid is.

Meer weten, stuur gerust en geheel vrijblijvend een mail naar info@nicolineraimond.nl.